شنـا

در سالهای اخیر، مفهوم استرس اكسایشی (Oxidative Stress) ناشی از تمرين (تخریب سلولها در سطح مولکولی ناشی از افزایش متابولیسم اكسیژن) بطور گسترده تری در میان ورزشكاران و مربیان شناخته شده است. در حالیكه به حداكثر رسانیدن متابولیسم اكسیژن در عملكرد ورزشی مفید است، اما این امر به قیمت افزایش استرس اكسایشی كه بطور بالقوه ای زیان آور است تمام می شود. به همین دلیل علاقه بسيار زيادی به نقش پیشگیرانه ضد اكسیدانت ها در رژیم غذایی ورزشكاران استقامتی پیدا شده است .

اخیراً تحقیق جدیدی توسط محققین یونانی بر روی شناگران انجام شده است كه مشخص می كند استرس اكسایشی حتی كودكان ورزشكار را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق 17 ورزشكار جوان با متوسط سن 10.1 سال با 12 نفر از همسالان غیر ورزشكار خود مقایسه شدند. در این تحقيق توجه خاصی بر روی دو نوع از شاخصهای خون كه در ارتباط با افزایش استرس اكسایشی هستند، شد.يکی از این شاخص ها ماده (thiobarbituric acid-reactive substances) یا TBARS و دیگری، شاخصهای مربوط به ظرفيت پیشگیری كننده ضداکسايشی از قبیل گلوتاتیون (glutathione) یا GSH است كه نشان دهنده حفاظت در مقابل استرس اكسایشی می باشند.

نتایج نشان دادند که كاهش گلوتاتیون (GSH) در ورزشكاران 37% كمتر از غیر ورزشكاران است، اما گلوتاتیون اكسید شده(GSSG)  (گلوتاتیونی كه با رادیكالهای اكسیژن تركیب شده است) تفاوتی را نشان نداد. این امر در عوض بدین معنی است كه نسبت GSH به GSH/GSSG) GSSG) در شناگران 43% كمتر از غیر ورزشكاران است. علاوه بر اين غلظت TBARS حدود 25% در شناگران در مقایسه با کنترلها (نشانگر حد بالای استرس اکسایشی) بالاتر بوده و کل ظرفیت ضد اکسایشی (معیاری از توانایی كل بدن در مقابله با استرس اكسایشی) در حدود 28% كمتر خواهد بود. هرچه این نسبت كمتر باشد استرس اكسایشی در بدن بیشتر است و ظرفیت كل ضد اكسایشی (معیاری از توانایی كل بدن در مقابله با استرس اكسایشی) در حدود 28% كمتر خواهد بود.

نویسندگان این مقاله عنوان می كنند كه استرس اكسایشی در كودكان شركت كننده در تمرینات شنا نسبت به همسالان غیر فعال خود افزایش، و قابلیت ضد اكسایشی آنان كاهش یافته است. این امر نشان دهنده این است كه آنها ممكن است بیشتر در معرض استرش اكسایشی ناشی از تمرینات طولانی و سخت باشند.

این یافته ها سؤالاتی را برای ما بوجود می آورد، سؤالاتی از قبیل اینكه آیا كودكان كه اغلب در رژیم غذایی شان به اندزه كافی میوه ها و سبزیجات ضد اكسید كننده وجود ندارد بایستی از مواد مغذی ضداكسید كننده استفاده كنند؟ و یا اینكه آیا افزایش در استرس اكسایشی می تواند اختلالات دیگری را برای بدن درحال رشد ایجاد كند؟